Is je woning (onterecht) bouwkundig erfgoed?
Nog enkele dagen en dan is het 30 juli 2018, de deadline van het openbaar onderzoek voor de vaststelling van de inventaris van Antwerps bouwkundig erfgoed. N.a.v. dit openbaar onderzoek vroeg gemeenteraadslid Arnold Wittenberg (Hoogstraten LEEFT) op de gemeenteraad aan het stadsbestuur om de eigenaars actief te benaderen.
Gemeenteraadslid Arnold Wittenberg (Hoogstraten LEEFT): “De inventaris wordt nu per provincie geactualiseerd worden, dit volgens een nieuwe procedure met een openbaar onderzoek. Hierdoor krijgen burgers ook inspraak. In het verleden kwam deze lijst via het Agentschap Onroerend Erfgoed tot stand. Hierdoor wisten mensen soms niet dat ze in bouwkundig erfgoed wonen.”
De inventaris van bouwkundig erfgoed in Vlaanderen is niet nieuw en werd voor het eerst vastgesteld in 2009. De inventaris bevat ongeveer 84.000 items (bv. herenhuizen, hoeves, kapellen, gemeentehuizen, watermolens, gebouwengroepen, monumentale beeldhouwwerken). Met de inventaris wil de Vlaamse overheid iedereen bewust maken van de waarde van deze gebouwen voor onze samenleving. Het is niet zo dat de inventaris enkel beschermd erfgoed omvat. Integendeel, het merendeel is niet beschermd. Alle items op de lijst bezitten wel erfgoedwaarde(n) (bv. historisch, architecturaal, (industrieel-)archeologisch, esthetisch, volkskundig,…).
Ook waardevolle gebouwen in Hoogstraten (meer dan 300 items in totaal) zijn opgenomen in de lijst (bv. het begijnhof, het kasteel van de heren van Hoogstraten, het verenigingslokaal van de Koninklijke Toon- en Toneelmaatschappij Sint-Cecilia in Hoogstraten, de dorpswoningen in de Donckstraat (Meer), de Molenaarswoning (Meerle), het Kapucijnenklooster (Meersel-Dreef), de Kapel Onze‐Lieve‐Vrouw van Zeven Weeën (Minderhout), de Rijksweldadigheidskolonie (Wortel), heren- en burgerhuizen, hoeves, etc.).
Voor het niet-beschermde waardevol erfgoed op de inventaris gelden rechtsgevolgen die het behoud ervan stimuleren. Zo krijg je als eigenaar bijvoorbeeld een afwijking inzake energieprestaties en sociale renovatiesubsidies en kan je in aanmerking komen voor een erfgoedlening. Zonevreemde panden op de lijst kunnen ook gemakkelijker een nieuwe functie krijgen. Bij een verkoop van bouwkundig erfgoed is de eigenaar wel verplicht om de koper hiervan op de hoogte te stellen. Er moet zorg gedragen worden voor het pand, maar dit wil niet zeggen dat er aan deze gebouwen niets veranderd mag worden. Ingeval van een sloopaanvraag moet de stad wel afwegen om het pand al dan niet te behouden en in haar beslissing aangeven hoe ze de erfgoedwaarden in acht heeft genomen. Dit is het verschil met beschermde panden: hiervoor is een sloopvergunning uitgesloten.
Tijdens het openbaar onderzoek kan iedereen (inwoners, verenigingen,…) opmerkingen of bezwaren formuleren over zogenaamde ‘feitelijkheden’: bv. fouten in de naam van het goed of in de erfgoedkenmerken (o.a. typologie, stijl, datering, materiaal, thema), een verkeerde lokalisatie, een pand dat ondertussen al verdwenen is of in bouwvallige staat verkeert. Na het openbaar onderzoek wint de bevoegde minister, Geert Bourgeois, advies in bij de Vlaamse Commissie Onroerend Erfgoed, waarna de definitieve vaststelling volgt.
Gebouwen met een erfgoedwaarde die niet op de inventaris staan maken geen deel uit van het openbaar onderzoek, maar kunnen wel gemeld worden bij het Agentschap Onroerend Erfgoed. Er zal dan met de lokale overheid, die verantwoordelijk is voor het inventariseren van haar erfgoed, bekeken worden of dit in aanmerking komt als waardevol erfgoed.
Arnold Wittenberg (Hoogstraten LEEFT) vindt de actualisering van de inventaris een goede zaak. “Het is belangrijk dat we een goed en geactualiseerd overzicht hebben van ons waardevol bouwkundig erfgoed in Hoogstraten. Ons erfgoed maakt immers deel uit van onze unieke, lokale geschiedenis en van ons collectief geheugen. Gebouwen met erfgoedwaarde bepalen ook mee de kwaliteit en leefbaarheid van onze omgeving en zijn een toeristische troef (bv. het Begijnhof). Daarom moeten we het behoud ervan voor toekomstige generaties stimuleren.”
Gemeenteraadslid Arnold Wittenberg (Hoogstraten Leeft): “Een goede inventaris impliceert wel een breed draagvlak voor erfgoed als ‘gemeengoed’, in eerste instantie bij de eigenaars zelf. Zij moeten nauw betrokken worden en al zeker op de hoogte zijn van het feit dat hun pand op de inventaris staat. Ze moeten weet hebben van de juridische gevolgen, alsook van de voordelen en de mogelijkheden om het pand in stand te houden. Een heldere communicatie door de stad over de inventaris is dan ook cruciaal.”
Inwoners kunnen terecht op deze website om te zien of hun huis op de lijst staat.